Vandaag een praktisch blog van Joeke van Santen, onderzoeker, die promoveerde aan de Vrije Universiteit Amsterdam op het onderwerp exergamen. In dit blog legt ze uit wat exergamen inhoudt en welke positieve effecten ermee te behalen zijn.
Interactief fietsen voor herkenning, herinnering én gezelligheid.
Apathisch en toch actief blijven?
Lichamelijk actief blijven is belangrijk. Het verkleint de kans op verschillende ziektes en aandoeningen. En je gaat je er ook fysiek en mentaal fitter door voelen. Dit geldt ook voor mensen met dementie. Deze groep wordt echter vaak juist steeds minder actief. Dit kan komen door symptomen die bij dementie horen, zoals bijvoorbeeld apathie (verminderde interesse in het algemeen, geen zin om iets te gaan doen). De drempel om buiten te gaan fietsen of wandelen kan ook hoger worden, omdat mensen met dementie meer risico hebben op verdwalen of vallen.
Combineren met cognitieve prikkels werkt
Als lichamelijke activiteiten worden gecombineerd met cognitieve prikkels, zijn de positieve effecten groter. Dit is wat ook gebeurt bij exergaming, een combinatie van exercise en digital gaming. Hierbij beweeg je (de exercise component) en door middel van jouw bewegingen speel je een spel op een scherm (de digital gaming component). Een bekend voorbeeld van exergaming is Wii Sports, waarop je kunt bowlen, tennissen etc. Er is al meer onderzoek gedaan naar exergaming voor mensen met dementie.
Jouw (herinnerings)route fietsen
Wij hebben in ons onderzoek gekeken naar een specifieke vorm van exergaming, namelijk interactief fietsen. Hierbij fiets je op een hometrainer of stoelfiets, terwijl op een digitaal scherm een film van een route wordt afgespeeld. Hierdoor creëer je de illusie van buiten fietsen, zonder de verdwaal- en valrisico’s. Je kunt kiezen uit verschillende routes, bijvoorbeeld door een omgeving die voor jou betekenisvol is doordat je er bent opgegroeid of op vakantie bent geweest. Er zijn allerlei routes beschikbaar, zoals door de Betuwe, de Grand Canyon of zelfs waterfietsen op de Amsterdamse grachten.
Gedegen onderzoek
Wij hebben in ons onderzoek 112 mensen met dementie, hun mantelzorgers en zorgpersoneel betrokken. De mensen met dementie woonden nog thuis, maar bezochten meerdere dagen per week een dagbesteding (of –behandeling). De helft van deze dagbestedingen bood interactief fietsen aan, de andere helft deed dit niet. Door de resultaten van de groep mét interactief fietsen te vergelijken met die van de groep zónder interactief fietsen, konden we de effecten meten.
Foto credits SilverFit
Positief effect cognitief en sociaal functioneren
Als je kijkt naar de kwantitatieve resultaten van ons onderzoek, dus eigenlijk de “harde cijfers”, blijkt dat er positieve effecten waren op het cognitief en sociaal functioneren van mensen met dementie, het gevoel van competentie van mantelzorgers en emotionele belasting veroorzaakt door de neuropsychiatrische symptomen van de persoon met dementie.
Net zo belangrijk: leuker en langer vol te houden
Minstens zo interessant zijn de kwalitatieve resultaten van ons onderzoek. Resultaten die eigenlijk vooral bestaan uit dingen die mensen hebben gezegd en die niet in cijfers zijn gemeten. Hieruit bleek dat mensen met dementie, mantelzorgers en zorgpersoneel interactief fietsen allemaal ontzettend leuk vonden. Mensen met dementie vonden het interessanter dan “gewoon” fietsen op een hometrainer en hielden het ook langer vol.
“..die fietstocht in Italië!”
Mensen vertelden ook dat ze lekkerder in hun vel zaten en minder fysieke pijn hadden.
Interactief fietsen leidde inderdaad tot veel
gezelligheid en sociale interactie.
Andere mensen met dementie gingen er bijvoorbeeld bij zitten en raakten aan de praat n.a.v. de route op het scherm. Aan het einde van de dag kon dit ook thuis doorwerken. Mantelzorgers waren soms wel verbaasd als hun naaste enthousiaste verhalen had over een fietstocht door Italië.
Buiten fietsen blijft allerfijnst
Uiteraard is buiten fietsen of wandelen het allerfijnst en kan interactief fietsen dit nooit volledig en volwaardig vervangen. Maar het biedt een toegankelijk alternatief, ook als het slecht weer is buiten, of als er niet voldoende personeel is om per persoon mee te gaan op de Duofiets. En bij mooi weer kan interactief fietsen misschien ook wel buiten: één van de locaties zette de apparatuur dan buiten onder een afdakje. Dan heb je helemaal the best of both worlds.
Meer weten?
Hier kun je het volledige proefschrift bekijken, met een Nederlandstalige samenvatting vanaf pagina 212 in de online versie (pagina 209 in de gedrukte versie). Hier kun je onze factsheet downloaden, met veel praktische tips hoe exergaming kan worden ingevoerd in de zorg voor mensen met dementie.
Contact: joekevansanten@gmail.com
Dit blog is onderdeel van het onafhankelijke platform Regie op Dementie. Ontstaan vanuit eigen ervaring om te helpen léven met dementie. Het biedt je op één plek logische vervolgstappen op de levenslijn van iemand met dementie. Start met het helpen van jouw vader of moeder en klik daarvoor op onderstaande button voor het belangrijkste uit dit blog.
Er zijn in totaal 6 categorieën en 3 kruispunten op de Levenslijn. Regie op Dementie bevat meer dan 250 praktische tips, videos, artikelen en links naar organisaties in de regio Haarlem én de regio Laarbeek (ZO Brabant) die je kunnen helpen.